فیروز مایکل نادری، دانشمند برجسته ایرانی-آمریکایی، بیش از سه دهه از عمر خود را در سازمان فضایی ناسا گذراند و در موقعیتهای فنی، مدیریتی و راهبردی نقشآفرینی کرد. او از جمله مدیران ارشد آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) بود و در پروژههای مهمی چون اکتشاف مریخ، منظومه شمسی و توسعه فناوریهای فضایی مشارکت داشت.
دوران کودکی و تحصیلات
نادری در شهر شیراز و در خانوادهای از ایل قشقایی به دنیا آمد. دوران کودکیاش را در شیراز گذراند و سپس برای ادامه تحصیل به تهران مهاجرت کرد. در دبیرستان اندیشه درس خواند و پس از اخذ دیپلم، در سن ۱۸ سالگی برای ادامه تحصیل به ایالات متحده رفت. ابتدا در دانشگاه ایالتی آیووا مهندسی برق خواند و سپس در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی، مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود را در رشته مهندسی الکترونیک دریافت کرد.
بازگشت به ایران و مهاجرت مجدد
پس از پایان تحصیلات، به ایران بازگشت و خدمت سربازی را گذراند. در این دوره، بهعنوان مدیر فنی در مرکز سنجش از دور ایران فعالیت کرد. اما با تغییرات سیاسی و فضای محدود علمی، تصمیم گرفت دوباره به آمریکا مهاجرت کند. او گفته بود که پس از ورود قطبزاده به سازمان صدا و سیما و اعلام اینکه «ما فقط پابرهنهها را میخواهیم»، احساس کرد جایی برای فعالیت علمیاش نیست.
آغاز فعالیت در ناسا
در سپتامبر ۱۹۷۹، نادری بهعنوان مهندس سیستمهای ارتباطی در آزمایشگاه JPL ناسا مشغول به کار شد. در طول ۳۶ سال فعالیت، در پروژههای مختلفی از جمله ماهوارههای مخابراتی، رادارهای سنجش از دور، اخترفیزیک، اکتشاف مریخ و منظومه شمسی مشارکت داشت. او در پروژههای پیشگام مانند Scatterometer برای اندازهگیری بادهای اقیانوسی و سیستم ارتباطات ماهوارهای پیشرفته (ACTS) نقش کلیدی ایفا کرد.
مدیریت برنامه اکتشاف مریخ
در سال ۲۰۰۰، پس از شکستهای متوالی ناسا در مأموریتهای مریخ، نادری به مدیریت برنامه اکتشاف مریخ منصوب شد. در این دوره، مأموریتهای موفقی مانند پرتاب کاوشگرهای اسپریت و آپورچونیتی انجام شد که اطلاعات بیسابقهای از سطح مریخ به بشر ارائه دادند. این موفقیتها اعتبار ناسا را بازگرداند و نادری را به چهرهای جهانی در حوزه اکتشافات فضایی تبدیل کرد.
معاونت و راهبرد در JPL
پس از موفقیت در پروژه مریخ، نادری بهعنوان معاون ارشد آزمایشگاه JPL منصوب شد. وظیفهاش طراحی چشمانداز راهبردی ۵ تا ۲۰ ساله برای پروژههای فضایی بود. او مرکز نوآوری JPL را راهاندازی کرد و سرمایهگذاریهای بزرگی برای توسعه فناوریهای نوپا جذب کرد.
مدیریت پروژههای منظومه شمسی
در پنج سال پایانی فعالیتش در ناسا، نادری مدیریت پروژههای کاوش منظومه شمسی را برعهده داشت. مأموریتهای مهمی مانند:
- 1- کاسینی به زحل
- 2- دان به سیارکهای وستا و سرس
- 3- جونو به مشتری
- 4- طراحی نخستین بالگرد مریخی
- 5- برنامهریزی مأموریت چند میلیارد دلاری به قمر اروپا برای جستجوی حیات
همگی تحت نظارت او انجام شدند.
افتخارات و جوایز
نادری در طول فعالیت حرفهای خود جوایز متعددی دریافت کرد، از جمله:
- - مدال خدمات برجسته ناسا
- - مدال رهبری برجسته ناسا
- - مدال افتخار جزیره الیس
- - جایزه لیبرال
- - مدال تالار مشاهیر فناوریهای فضایی
- - نامگذاری سیارک 5515 به نام «نادری» توسط اتحادیه بینالمللی اخترشناسی
فعالیتهای پس از ناسا
پس از بازنشستگی در فوریه ۲۰۱۶، نادری بهعنوان مشاور مدیریتی، مشاور شرکتهای نوپا در حوزه فناوریهای پیشرفته و سخنران عمومی فعالیت کرد. در دانشگاههایی مانند استنفورد، برکلی، تورنتو، آکسفورد، ویرجینیا تک و بسیاری دیگر سخنرانیهای انگیزشی برگزار کرد. همچنین در دانشگاه استنفورد کلاسهایی با موضوع «مدیریت پروژههای پیچیده» تدریس میکرد.
باورها و دیدگاهها
نادری خود را فردی معنوی میدانست، اما به هیچ دین خاصی وابسته نبود. در مصاحبهای گفت: «خدا برایم از دین جداست. من فردی عرفانی هستم و به چیزی فراتر از خودم باور دارم، اما نه در چارچوب مذهب.» او طرفدار دموکراسی سکولار بود و معتقد بود مردم ایران باید خود بهترین نظام را برای کشورشان انتخاب کنند.
حضور در مراسم اسکار
در سال ۲۰۱۷، پس از انصراف اصغر فرهادی از حضور در مراسم اسکار بهدلیل فرمان مهاجرتی ترامپ، نادری به همراه انوشه انصاری بهعنوان نماینده فرهادی در مراسم شرکت کرد و جایزه بهترین فیلم خارجیزبان را برای فروشنده دریافت کرد.