اسفند 1306 مرداد 1401
شاعر برجسته معاصر ایران، با آثاری در سبک کلاسیک و نو، صدای شاعرانه نسلهای معترض و عاشق، و پژوهشگری جدی در دیوان حافظ
در واپسین سفرش به ایران، سایه در خانه ارغوان نشست و گفت: «اگر بمیرم، دوست دارم کنار ارغوان بخوابم.» پس از درگذشت، پیکرش در باغ محتشم رشت، زادگاهش، به خاک سپرده شد. شعر *ارغوان* در مراسم خاکسپاری زمزمهی هزاران دل بود.
در دوران زندان، سایه با یاد درخت ارغوان خانهاش، شعر *ارغوان* را سرود. این شعر، نمادی از امید در دل تاریکی است و بعدها به یکی از محبوبترین اشعار او تبدیل شد. درخت ارغوان بعدها در میراث فرهنگی ثبت شد.
شعر *سپیده* با مطلع «ایران، ای سرای امید» توسط شجریان خوانده شد و به یکی از نمادهای انقلاب بدل شد. سایه بعدها گفت: «آن شعر را با اشک نوشتم.» این شعر، تلفیقی از امید، درد و آرمانخواهی بود.
در سال 1362، سایه بهدلیل فضای سیاسی بازداشت شد. محمدحسین شهریار نامهای به رئیسجمهور وقت نوشت و گفت: «وقتی سایه را زندانی کردند، فرشتهها بر عرش الهی گریه میکنند.» این نامه باعث آزادی سایه شد و نشاندهندهی جایگاه والای او در میان اهل ادب بود.
در مراسم خاکسپاری محمدحسین شهریار، سایه شعری خواند که اشک بسیاری را درآورد. او گفت: «شهریار نه فقط شاعر، که برادر من بود.» این لحظه، نمادی از پیوند عاطفی و ادبی میان دو نسل از شاعران ایرانی بود.
در دهه 30، سایه به همراه احمد شاملو، سیاوش کسرایی، مرتضی کیوان و نیما یوشیج، انجمن ادبی «شمع سوخته» را راهاندازی کرد. این محفل، محل تبادل اندیشههای ادبی و سیاسی بود و نقش مهمی در شکلگیری شعر نو و روشنفکری ایران داشت.
سایه با فروغ دوستی نزدیکی داشت. با وجود تفاوت نگاهشان به شعر و زندگی، احترام متقابل میانشان برقرار بود. سایه میگفت: «فروغ آتش بود، من سایهام.» این جمله نشاندهندهی تفاوت در طبع و شخصیت این دو شاعر بزرگ است.
در دورهای از زندگی، سایه روزانه تا 10 ساعت بیلیارد بازی میکرد. خودش گفته بود: «بیلیارد برای من مثل شعر بود؛ تمرکز، دقت، و زیبایی حرکت.» این علاقه نشاندهندهی روح رقابتی و هنرمندانهی او حتی در بازیها بود.
در جوانی، سایه با نیما یوشیج دیدار کرد؛ شاعری که بنیانگذار شعر نو فارسی بود. سایه با احترام فراوان از نیما یاد میکرد، اما در گفتوگوهایش اشاره داشت که روح او بیشتر با غزل و شعر کلاسیک همخوانی دارد. با وجود تأثیرپذیری از نیما، سایه راه خودش را در تلفیق سنت و نوآوری ادامه داد.
در روزنامه کیهان 12 بهمن 1357، شعری از سایه در استقبال از ورود امام خمینی منتشر شد. بعدها بهدلیل گرایشهای چپگرایانه از کانون نویسندگان اخراج شد.